Matmo: Gió Rút, Nước Dâng – Bài Học Từ Cơn Bão 'Ngược Kịch Bản'

Matmo: Cơn Bão Đổi Chiều Định Mệnh

Cơn bão số 11, mang tên quốc tế , đã khởi đầu tháng 10 năm nay với một kịch bản đầy kịch tính, khiến cả nước phải nín thở theo dõi. Hình thành từ áp thấp nhiệt đới phía đông vào ngày 1/10, Matmo nhanh chóng mạnh lên, vượt qua và tiến vào với sức gió cấp 10. Đến sáng 5/10, nó đạt đỉnh cấp 13, giật cấp 15, trở thành một trong những cơn bão mạnh mẽ nhất khu vực. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn đã đưa ra hai kịch bản, một là bão sẽ chếch lên phía bắc vào , hai là ảnh hưởng trực tiếp đến . Với nguy cơ tiềm tàng này, các địa phương ven biển và cả đã nhanh chóng triển khai các biện pháp ứng phó khẩn cấp: 2,3 triệu học sinh Thủ đô nghỉ học, , , , cấm biển, tạm ngừng cấp phép cho tàu thuyền ra khơi. Thế nhưng, điều bất ngờ đã xảy ra, Matmo đã chọn kịch bản thứ nhất, rẽ hướng lên phía bắc Trung Quốc, khiến tác động trực tiếp từ gió bão đến Việt Nam giảm đi đáng kể so với dự báo ban đầu. Một sự 'đổi chiều định mệnh' tưởng chừng đã mang lại hơi thở nhẹ nhõm.

Bản đồ dự báo lượng mưa lớn do áp thấp nhiệt đới Matmo gây ra tại các tỉnh miền núi và trung du Bắc Bộ

Khi Gió Lặng, Nước Ngầm Hóa Tai Ương

Tuy nhiên, sự thở phào nhẹ nhõm ấy chỉ là tạm thời, bởi ẩn chứa sau sự suy yếu của Matmo là một mối hiểm họa khác, âm thầm và dai dẳng hơn nhiều: mưa lớn. 7h sáng cùng ngày, Matmo đã suy yếu thành áp thấp nhiệt đới khi đang ở phía nam tỉnh , Trung Quốc, và thay vì chếch bắc, nó lại chuyển hướng tây, tiến thẳng vào vùng núi . Dù sức gió giảm xuống cấp 7, giật cấp 9, nhưng khả năng gây mưa của nó lại là điều đáng ngại nhất. Các dự báo chỉ ra rằng từ nay đến hết đêm mai, vùng núi và trung du Bắc Bộ sẽ phải hứng chịu lượng mưa từ 100-200 mm, cục bộ có nơi trên 300 mm, với cường suất mưa cực lớn, có thể lên tới 150 mm trong ba giờ. Ngay cả đồng bằng Bắc Bộ và cũng không nằm ngoài vùng ảnh hưởng, với lượng mưa từ 50-150 mm, cục bộ trên 200 mm. Rõ ràng, khi mối lo về gió bão tan đi, mối nguy từ nước lại hiện hữu, biến một cơn bão tưởng chừng 'chệch hướng' thành một mối đe dọa lũ quét, sạt lở đất tiềm tàng, một kịch bản 'ngược' đầy thách thức.

Vết Sẹo Bualoi Chưa Lành: Cộng Hưởng Nguy Hiểm

Điều đáng lo ngại hơn cả là Matmo không đến một mình mà đến trong bối cảnh miền núi phía Bắc vẫn còn đang mang những 'vết sẹo' từ cơn bão trước đó. Đất đai ở các tỉnh như , , , , , , và Thanh Hóa đã ngậm no nước, đạt trạng thái bão hòa. Vì vậy, chỉ cần thêm một lượng mưa nhỏ từ áp thấp nhiệt đới Matmo cũng đủ sức kích hoạt những trận lũ quét, sạt lở đất kinh hoàng. Cơ quan khí tượng đã cảnh báo khẩn cấp 182 xã, phường thuộc 8 tỉnh này đối mặt với nguy cơ cao, đặc biệt là Thanh Hóa với 67 xã, phường và Sơn La với 43 xã, phường. Thực tế trong 9 giờ qua, nhiều nơi đã ghi nhận mưa lớn, như () 140 mm, () 123 mm. Tại Sơn La, mưa đã gây nước dâng nhanh ở ngầm tràn và sạt lở ba điểm trên Quốc lộ 279D. Thanh Hóa, dù lũ Bualoi đã rút, vẫn còn ngập cục bộ ở một số xã. Rõ ràng, sự cộng hưởng của hai thiên tai liên tiếp đã tạo nên một thách thức kép, biến Matmo thành một hiểm họa khó lường hơn bao giờ hết.

Cảnh biển động tại Bạch Long Vỹ, Hải Phòng, minh họa tác động của thiên tai cần ứng phó linh hoạt

Ứng Phó Linh Hoạt: Bài Học Từ Kịch Bản Khó Lường

Cơn bão Matmo, hay đúng hơn là áp thấp nhiệt đới suy yếu từ Matmo, đã trở thành một bài học đắt giá về chiến lược ứng phó linh hoạt với thiên tai. Ban đầu, mọi sự chú ý dồn vào sức gió và đường đi trực diện, dẫn đến các biện pháp phòng chống bão biển và ven bờ. Nhưng khi Matmo đổi hướng và suy yếu, mối nguy hiểm lại chuyển dịch sang lũ quét và sạt lở do mưa lớn ở vùng núi. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về tầm quan trọng của việc dự báo đa chiều và khả năng thích ứng của các kịch bản ứng phó. Chúng ta không thể chỉ tập trung vào một yếu tố mà bỏ qua các mối đe dọa tiềm ẩn khác, đặc biệt khi đất đai đã yếu ớt sau những trận mưa trước. Việc cảnh báo 182 xã, phường đối mặt với nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cho thấy sự chuyển trọng tâm kịp thời, nhưng cũng là lời nhắc nhở rằng thiên tai luôn phức tạp và khó lường. Bài học rút ra là cần phải có một hệ thống cảnh báo và ứng phó toàn diện, không ngừng cập nhật và điều chỉnh dựa trên diễn biến thực tế, để bảo vệ môi trường, tính mạng và tài sản của người dân trước những kịch bản 'ngược' đầy bất ngờ như Matmo.