Từ Ruộng Đồng Đến Thị Trường Toàn Cầu: Bí Quyết Biến 'Tài Nguyên Thừa' Thanh Hóa Thành Lợi Thế Xuất Khẩu

Nông dân thu hoạch thanh long tại vườn, một trong những mặt hàng nông sản chủ lực của Thanh Hóa đối mặt với thách thức xuất khẩu.

Thanh Hóa: Giữa Vòng Xoáy Thử Thách Và Tiềm Năng Bị Bỏ Ngỏ

Thanh Hóa, một vùng đất trù phú với tiềm năng nông nghiệp rộng lớn, đang đứng trước những thử thách không nhỏ trong hành trình hội nhập thị trường quốc tế. Mặc dù Việt Nam đã ký kết nhiều Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) với độ bao phủ rộng khắp, tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, trong đó có , vẫn còn khá khiêm tốn, chỉ ở mức 30-40%. Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự phụ thuộc lớn vào các thị trường truyền thống như Mỹ, Trung Quốc, cùng với tỷ lệ nội địa hóa còn thấp, khiến sản xuất dễ bị tổn thương khi chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu nhập khẩu đứt gãy. Đáng lo ngại hơn, áp lực từ các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe về môi trường, lao động, sở hữu trí tuệ và kiểm dịch động thực vật đang tạo ra rào cản lớn. Báo cáo 6 tháng đầu năm 2025 của đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể các cảnh báo, đặc biệt với 5 mặt hàng chủ lực như thanh long, sầu riêng, đậu bắp, ớt và các loại gia vị, thảo dược do vi phạm mức dư lượng tối đa cho phép. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh, đồng thời cũng là động lực để Thanh Hóa nhìn nhận lại và khai phá những tiềm năng chưa được đánh thức.

Định Nghĩa Lại 'Tài Nguyên': Nơi Phế Phẩm Bắt Đầu Hóa Vàng

Trước những thách thức về kiểm dịch, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và yêu cầu về tính bền vững từ thị trường toàn cầu, câu chuyện xuất khẩu nông sản không còn chỉ dừng lại ở việc canh tác và thu hoạch. Giờ đây, trên những thửa ruộng, bờ ao và xưởng chế biến của Thanh Hóa, một nguồn tài nguyên khổng lồ đang dần được định nghĩa lại. Đó chính là phế phẩm nông nghiệp và phụ phẩm chế biến – những thứ tưởng chừng vô giá trị, thậm chí gây ô nhiễm môi trường. Thay vì chỉ xuất khẩu sản phẩm thô, dễ bị ép giá và gặp rào cản kỹ thuật, các doanh nghiệp Thanh Hóa đang tiên phong biến vỏ trái cây, thân cây, lá cây, hay bã thải từ quá trình chế biến thành những sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Đây không chỉ là một chiến lược kinh doanh đơn thuần mà còn là một triết lý mới: biến 'tài nguyên thừa' thành 'tài nguyên vàng'. Việc này không chỉ giải quyết bài toán môi trường mà còn mở ra cánh cửa mới cho ngành nông nghiệp, giúp nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, từ đó tăng cường khả năng tự chủ và thích ứng của chuỗi cung ứng.

Hình ảnh tổng hợp về nông dân Thanh Hóa canh tác trên đồng đất, minh họa việc tận dụng tài nguyên nông nghiệp để không lãng phí, giải quyết thách thức xuất khẩu.

Hóa Giải Thách Thức: Từ Nông Trại Đến Kệ Hàng Quốc Tế

Việc biến phế phẩm thành sản phẩm giá trị cao chính là lời giải cho nhiều bài toán hóc búa mà ngành nông nghiệp Thanh Hóa đang đối mặt. Thay vì lo lắng về dư lượng thuốc trừ sâu trên trái cây tươi, giờ đây, các doanh nghiệp có thể sản xuất từ vỏ và cành cây, hoặc tạo ra từ rơm rạ, than sinh học từ trấu. Điều này không chỉ giúp nông dân tuân thủ tốt hơn các quy định về mức dư lượng tối đa (MRL) mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh, hữu cơ của các thị trường khó tính như , . Như bài viết "Xanh từ những điều giản dị bị lãng quên trên đồng đất Thanh Hóa - Bài 2: Biết cách dùng để không có gì bỏ đi" đã nhấn mạnh, khi biết cách tận dụng, sẽ không có gì bị lãng phí. Các doanh nghiệp Thanh Hóa đang chủ động đầu tư vào , nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới từ phụ phẩm, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh. Họ không chỉ xuất khẩu một mặt hàng mà là cả một chuỗi giá trị bền vững, từ đó tăng cường khả năng tận dụng các ưu đãi từ và mở rộng thị trường xuất khẩu, từng bước đưa nông sản Thanh Hóa vươn xa hơn trên bản đồ thương mại quốc tế.

Cảng biển với tàu container, xe tải và container xếp chồng, cùng dòng chữ 'FTA INDEX', thể hiện lợi ích từ kinh tế tuần hoàn và xuất khẩu xanh thông qua các hiệp định thương mại.

Mở Lối Cho Tương Lai: Lợi Ích Kép Từ Kinh Tế Tuần Hoàn Và Xuất Khẩu Xanh

Chiến lược biến phế phẩm nông nghiệp thành sản phẩm giá trị không chỉ là một giải pháp tình thế mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của Thanh Hóa, hướng tới mô hình và . Khi các doanh nghiệp giảm thiểu rác thải, tái sử dụng và tái chế phụ phẩm, họ không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo ra dòng sản phẩm mới, độc đáo, đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh toàn cầu. Việc này giúp các sản phẩm "made in Thanh Hóa" dễ dàng vượt qua các hàng rào phi thuế quan, đặc biệt là các quy định về nguyên liệu tái chế tại EU, và tận dụng hiệu quả hơn các ưu đãi thuế quan từ FTA. Trong bối cảnh kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam 9 tháng đầu năm 2025 đã đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ, đóng góp của các mặt hàng xanh, bền vững từ Thanh Hóa sẽ càng thêm ý nghĩa. Đây là con đường để các doanh nghiệp địa phương không chỉ nâng cao lợi nhuận mà còn xây dựng thương hiệu quốc gia về một nền nông nghiệp có trách nhiệm, thân thiện với môi trường, mở ra lợi ích kép về kinh tế và xã hội, tạo tiền đề vững chắc cho một tương lai thịnh vượng và bền vững.