Dấu Ấn Lê Thiết Cương: Khi Nét Cọ Họa Gia Vun Trồng Hồn Chữ
Lê Thiết Cương: Họa sĩ đa tài, người 'vun chữ' thầm lặng, kiến tạo di sản văn chương, kết nối tâm hồn nghệ sĩ, giữ lửa văn hóa Việt.
Từ Nét Cọ Tối Giản Đến Hồn Văn Sâu Sắc
, sinh năm 1962, từ lâu đã là một tên tuổi quen thuộc trong làng mỹ thuật Việt Nam, ghi dấu ấn sâu đậm với phong cách hội họa tối giản đầy tinh tế. Những bức tranh của ông không chỉ là sự sắp đặt của đường nét và màu sắc mà còn ẩn chứa chiều sâu của tư tưởng, mời gọi người xem chiêm nghiệm. Nhưng ít ai biết rằng, ẩn sau người họa sĩ tài hoa ấy là một tâm hồn văn chương mãnh liệt, một người luôn ấp ủ giấc mơ được sống trọn vẹn với chữ nghĩa, thậm chí từng nguyện ước kiếp sau sẽ chọn con đường văn chương.
Ngôi nhà hội họa của thực sự mang dáng hình văn chương. Khi vẽ bìa hay minh họa sách, ông không đơn thuần là một người thợ vẽ. Thay vào đó, ông dành rất nhiều thời gian để đọc, để nghiền ngẫm, để thấu hiểu tác phẩm một cách sâu sắc nhất. Chính tư duy của một người làm văn chương, một người đọc kỹ lưỡng đã giúp ông thoát ly khỏi lối minh họa tả thực, biến bức tranh của mình thành một “văn bản hai” – một cách cảm thụ, diễn giải tác phẩm bằng ngôn ngữ hội họa riêng biệt, độc lập và đầy sáng tạo. Ông không muốn hội họa chỉ là cái bóng của văn chương mà muốn nó trở thành một thực thể song hành, cùng đối thoại và làm giàu thêm ý nghĩa.
Người Kiến Tạo "Văn Bản Hai": Thấu Hiểu và Trân Trọng Tác Phẩm
Khái niệm “văn bản hai” mà đề xướng không chỉ là một triết lý hội họa mà còn là kim chỉ nam cho cách ông tương tác với thế giới văn chương. Ông tin rằng, mỗi loại hình nghệ thuật phải có ngôn ngữ riêng, và tranh minh họa không nên là sự sao chép hay tả thực văn bản. Thay vào đó, nó phải là một sự “đối thoại” bằng hình, màu, bố cục, bút pháp, mở ra những miền suy tưởng mới cho độc giả. Sự tôn trọng tuyệt đối dành cho tác phẩm gốc và tư duy độc lập của người nghệ sĩ chính là nền tảng cho những sáng tạo bìa sách và minh họa của ông, biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật có giá trị riêng.
Không chỉ dừng lại ở vai trò họa sĩ, còn là một “giám tuyển” đầy tâm huyết, một người thầm lặng vun đắp cho các dự án văn chương, nghệ thuật của bạn bè. Điển hình là việc ông đã dành công sức và tài chính để xuất bản cuốn sách ảnh Những người muôn năm cũ của nhiếp ảnh gia , hay tập sách Đất và người của . Đặc biệt, trong tập thơ Sự mất ngủ của lửa của , chính sự dày công chăm chút của , cùng với “văn bản thứ hai” được tạo nên từ 15 họa sĩ cộng tác, đã khiến nhà thơ phải đọc lại tác phẩm của mình như thể chưa từng biết tới, cho thấy sức mạnh của sự thấu hiểu và trân trọng tác phẩm ở một tầm cao mới.
Họa Sĩ "Đãi Vàng" Giữa Đồng Chữ: Tấm Lòng Với Bạn Bè Văn Nghệ Sĩ
không chỉ là người trọng chữ, trọng tác phẩm mà còn là người trọng tình, trọng nhân cách của những người làm ra chữ. Với “con mắt xanh” tinh tường và tấm lòng rộng mở, ông luôn nhìn ra cái đẹp, cái tài của người nghệ sĩ và đau đáu nỗi niềm nếu những giá trị ấy có nguy cơ bị mai một. Ông không ngừng nâng đỡ các nghệ sĩ trẻ, đồng thời trân trọng, gìn giữ di sản của “người muôn năm cũ” bằng những hành động cụ thể và thiết thực.
Ông đã nhiều lần giúp đỡ bạn bè văn chương từ những việc tưởng chừng nhỏ nhặt như vẽ bìa sách, minh họa, in ấn cho đến việc kiến tạo cả không gian để ra mắt sách. Hơn hai thập kỷ qua, dưới sự dẫn dắt của đã trở thành một điểm hẹn quen thuộc, một không gian văn hóa sôi động, nơi tổ chức vô số triển lãm và đón tiếp biết bao “tao nhân mặc khách”. Chính sự hiện diện và những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông đã tiếp thêm nguồn năng lượng quý giá, cổ vũ những người làm nghề tiếp tục hành trình sáng tạo đầy gian nan. Có thể nói, nếu không có một tận tâm như vậy, một phần không gian văn hóa nghệ thuật có lẽ đã chìm vào quên lãng, may mắn thay, ông đã để những vẻ đẹp ấy tiếp tục lấp lánh qua những trang sách, những tác phẩm được lưu giữ bằng cả chữ tâm và chữ tài.
Hành Trình "Trò Chuyện" và Di Sản Không Ngừng Vươn Xa
Hành trình “trò chuyện” của không chỉ giới hạn trong hội họa hay việc làm sách cho bạn bè, mà còn thể hiện rõ nét qua vai trò của một nhà phê bình sắc sảo. Cuốn sách Thấy (2017) và gần đây nhất là Trò chuyện với hội họa đã cho thấy một kiệm lời nhưng vô cùng thẳng thắn, khách quan khi nhận định về các tác giả, tác phẩm. Ông chỉ tập trung vào “cái hạt bụi quý” mà mỗi người nghệ sĩ đóng góp, không nói vòng vo hay sa đà vào những lời lẽ hoa mỹ. Triết lý phê bình của ông dựa trên quan niệm của nhà sử học : mục tiêu tối hậu là hiểu tác giả sâu sắc hơn cả chính họ tự hiểu về mình. Vì vậy, ông chỉ phân tích dựa trên chính tác phẩm, không bị ảnh hưởng bởi lời nói của tác giả, bởi lẽ “làm nghệ thuật, vẽ, viết là chủ quan. Không có chủ quan thì không có nghệ thuật.”
Chính tinh thần này đã tạo nên một di sản không ngừng vươn xa của . Từ những bức tranh tối giản, những bìa sách ý nghĩa cho đến vai trò người giám tuyển, người bạn đồng hành của giới văn nghệ sĩ, ông đã kiến tạo nên một dòng chảy văn hóa liên tục. của ông vẫn là nơi giao lưu, truyền cảm hứng, nơi những ý tưởng mới được ươm mầm và những giá trị cũ được tôn vinh. Ông không chỉ là một họa sĩ mà còn là một “kiến trúc sư văn hóa” đích thực, người đã và đang vun đắp cho một đời sống nghệ thuật bền vững và giàu bản sắc.
Giấc Mơ Văn Chương: Hậu Trường Của Một Đời Sáng Tạo Đa Diện
Giấc mơ văn chương, dù không phải là con đường chính chọn trong kiếp này, lại chính là mạch ngầm nuôi dưỡng và định hình toàn bộ sự nghiệp sáng tạo đa diện của ông. Từ việc đọc, viết, giao lưu với các nhà văn, nhà thơ, ông đã bồi đắp cho mình một mảnh đất tri thức màu mỡ, như cách ông chia sẻ về ảnh hưởng của nhà thơ – vun đắp nền tảng tri thức trước khi xây ngôi nhà nghệ thuật. Điều này lý giải vì sao hội họa của ông lại mang đậm chất suy tưởng, biểu tượng, không tả thực mà mời gọi người xem tự lấp đầy những khoảng trống, tự bước vào miền suy tưởng riêng, hệt như cách ông nghĩ về văn chương.
Không chỉ vậy, còn trực tiếp thể hiện giấc mơ văn chương qua một khối lượng tác phẩm đồ sộ của chính mình. Từ cuốn sách nghiên cứu - phê bình Thấy (2017), đến Truyện Kiều - Nguyễn Du/Lê Thiết Cương - 24 tranh (2022), rồi Nhà & Người (2024) tập hợp các bài viết về kiến trúc, nội thất, và cuốn Trong hạt thóc có hạt gạo, cùng với Trò chuyện với hội họa (dự kiến 2025) tập hợp hơn 70 bài bình luận mỹ thuật. Mỗi cuốn sách là một minh chứng cho sự đam mê không ngừng nghỉ với chữ nghĩa, với việc chia sẻ tư duy và góc nhìn độc đáo của ông. thực sự là một hiện tượng của đời sống văn hóa nghệ thuật Việt Nam, nơi nét cọ và hồn chữ hòa quyện làm một, tạo nên những dấu ấn khó phai.
Related Articles
Lê Thiết Cương: Kiến Trúc Sư Của Tối Giản, Người Định Hình Đa Vũ Trụ Nghệ Thuật Việt
Lê Thiết Cương: Kiến Trúc Sư Của Tối Giản, Người Định Hình Đa Vũ Trụ Nghệ Thuật Việt
Lê Thiết Cương: Người Giải Mã Bản Chất Giữa Bộn Bề Tạo Tác
Lê Thiết Cương: Người Giải Mã Bản Chất Giữa Bộn Bề Tạo Tác
Thành Lộc: Đời Diễn, Đời Đấu – Từ Dòng Máu Tổ Nghiệp Đến Tâm Thức Một Người Khai Phá
Thành Lộc: Đời Diễn, Đời Đấu – Từ Dòng Máu Tổ Nghiệp Đến Tâm Thức Một Người Khai Phá
Thức Tỉnh Tư Duy: Di Sản Văn Hóa Đọc Của Hoàng Nam Tiến Từ Cuộc Đời Đến Vĩnh Hằng